Hangi Ayurvedik Dosha Beden Tipisiniz?

Neden bazı insanlar hiperaktifken diğerleri sakin kalıyor hiç merak ettiniz mi? Neden bazı insanlar gerekenden fazlasını yemelerine rağmen kilo almazken bazıları basit bir üç öğün yemek yiyerek kilo alır?

Ayurveda, tüm bu sorulara üç dosha ile yanıt verir. Bu yanıtları görmeden önce Ayurveda’yı tanımak mühim. Ayurveda’nın, binlerce yıl önce yazılan ve en detaylı açıklamaların yer aldığı metinlerden biri olan Caraka Samhita’daki ifadesi, “Hita Hitam Sukham Duhkhamayustasya Hitahitam” şeklinde. “Buna iyi ve kötü hayatı, mutlu ve mutsuz hayatı, hayat için sağlıklı olanı ve olmayanı ortaya koyan yaşam bilimi denir” olarak karşılık bulan ifadeye göre özü bedenini bilmeye dayanan Ayurveda için “yaşam bilimi” tanımlaması yapmak, Ayurvedik doshamızı bilmenin önemini vurguluyor. 

Kelime anlamı olarak yaşam (ayur) ve bilgi (veda) anlamına gelen iki kelimenin birleşiminden oluşan Ayurveda kısaca; zihin, beden ve çevre arasındaki dinamik denge durumu. 

Ayurvedik zindelik ve şifanın anahtarı, sağlığın bir önerme olmadığı bilgisidir. "Herkese uyan tek beden" algısı Ayurveda’da yıkılmıştır. Kaldı ki şimdilerde çevremizdeki birçok kişi seri bir üretimin ürünleri gibi tek tipleşmiş durumda. En kötüsü de; bu düzende üretilmiş olan tek formdaki kalıplara sığmak için kişilik özelliklerini yitirebiliyorlar. Çünkü biliyorlar ki, o kalıpların dışında olduklarında zihinsel bir rahatsızlık hissedecekler… 

Bu noktada; kişi, mevsim, coğrafya gibi değişkenler de dikkate alınarak her kişinin ve durumun benzersiz bir doğaya sahip olduğunu anlamak önemli. (Zira, “kabul görmek” benzersiz bedenleri ve ruhları temsil etmekten, her şeyden öte kendini bilmekten daha önemli değil.)

Ayurveda'da esas olarak üç Dosha var: Vata, Pitta ve Kapha. Bu üç Dosha, tüm evreni oluşturan beş ana elementten ve ilgili özelliklerinden türetilmiştir. Vata boşluk ve havadan, Pitta ateş ve sudan, Kapha toprak ve sudan oluşur. Doshalar, insan vücudunda ve zihninde bulunan biyolojik enerjiler olarak tanımlandığından fiziksel ve zihinsel süreçleri yönetirken her canlıya sağlık ve tatmin için bireysel bir plan sağlarlar.

Her birimizin vücudunda bu beş element ve üç doshanın hepsi bulunur ancak, fizyolojik ve psikolojik yapımızdaki her doshanın oranı bizi birbirimizden farklı kılar. Doshalarımızla ilgili dengesizliklere duyarlı olduğumuz için, onları gerçekten neyin oluşturduğunu ve ne tür bir doshaya ait olduğumuzu daha derinden anlamak da önemli. 

Vata Dosha (Rüzgâr Enerjisi) 

Vata dosha, uzay ve hava elementlerinden türetilmiştir ve vücudun tüm biyolojik aktivitelerini yöneten hareket enerjisi olarak bilinir. Vücudun daha büyük yaşam gücünü yönettiği Pitta ve Kapha'nın diğer iki doshasına hareket verdiği için “doshaların kralı” olarak da adlandırılır. Vata dosha ile doğan insanlar genellikle aktif, yaratıcı ve doğal olarak ifade etme ve iletişim kurma yeteneğine sahiptir. Aynı zamanda çabuk öğrenen, canlı ve eğlenceli bir kişiliğe sahip, dengedeyken neşe ve coşku dolu insanlardır. Ancak Vataları dengesizleştiğinde, dürtülere göre hareket etme, ruh hali değişimleri ve strese korku, endişe ve endişe ile yanıt verme eğilimleri göstermeye başlarlar. Vata dengesizliğinin yaygın belirtilerinden bazıları; cilt kuruluğu, kuru öksürük, kabızlık, bel ağrısı ve karın ağrısı ile ilgili bedensel bozuklukları içerir. 

Vata Vücut Tipi 

Vata vücut tipindeki insanlar genellikle fiziksel olarak az gelişmişlerdir. Göğüsleri düzdür ve damarları ve kas tendonları genellikle görünür durumdadır. Çoğunlukla kahverengi ya da buğday tenleri vardır ve ciltleri kuru, pürüzlü ve çatlaktır. Oldukça atılgan ve çok uzun olabilirler ve genellikle zayıf taraftadırlar. Zayıf kas gelişimi nedeniyle, belirgin eklemleri ve kemikleri genellikle görünür durumdadır. Saçları çoğunlukla kıvırcık ve seyrektir ve ince kirpiklere sahiptirler. Çoğu zaman gözleri çöküktür, elleri ve ayakları genellikle soğuk kalır, tırnakları pürüzlü ve kırılgandır, burunları kıvrıktır. Rahatsız bir uyku düzenine sahip olabilirler ve bu nedenle muhtemelen diğer iki vücut tipinden daha az uyurlar. 

Vata Zihin 

Psikolojik olarak, Vata insanları kısa süreli hafıza ile karakterize edilir. Yine de hızlı bir zihinsel anlayışa sahiplerdir. Bu nedenle, olayları hızlı ve kolay bir şekilde kavrayabilirler. Her şeyi çabucak anlayabilseler de aynı hızla unutmaya da eğilimlidirler. İrade güçleri çok azdır, çok az toleransa, güvene ve cesarete sahiptirler. Zayıf muhakeme gücü nedeniyle Vata tipindeki kişiler genellikle gergin, korkulu ve kolayca endişelenen karakterlere sahip olabilirler. 

Pitta Dosha (Ateş Enerjisi) 

Pitta dosha, vücuttaki sindirim ve metabolizmanın enerjisidir. Organik asitler, hormonlar, enzimler ve safra gibi taşıyıcı maddeler aracılığıyla işlev görür. Pitta'nın vücuttaki ana yeri ince bağırsaklar, mide, karaciğer, dalak, pankreas, kan ve gözlerdir. Karmaşık gıda moleküllerinin parçalanması yoluyla vücuda ısı ve enerji sağladığı bilinir. Pitta tipi insanlar genellikle zeki insanlardır. Neşe, irade, cesaret, öfke, kıskançlık gibi zihinsel algı tarafından yönetilirler. 

Pitta Vücut Tipi 

Pitta vücut tipine sahip kişiler genellikle orta boyludur, narin ve ince bir vücut yapısına sahiptir. Kas gelişimi orta düzeydedir, genellikle açık veya kırmızımsı bir ten rengine sahiptirler. Yumuşak bir ciltleri ve ipeksi saçları vardır ancak saçları diğer tiplere göre daha incedir ve erken grileşme eğilimi gösterebilirler. Gözlerinin rengi genellikle yeşil, gri veya bakır kahvesi arasında değişir ve orta derecede belirgindir. Pitta insanlarının güçlü bir metabolizması ve iyi bir sindirimi vardır, bu da onların güçlü bir iştaha sahip olmalarına neden olur. Hem tatlı hem de acı yiyecekler için doğal bir istekleri vardır, yiyecek ve sıvıları çok miktarda alabilirler. 

Pitta Zihin 

Pitta vücut tipine sahip kişiler, mükemmel konsantrasyon güçlerine sahiplerdir ve keskin bir zihinleri vardır. Durumları çabucak kavramaya ve çeviklikle tepki vermeye eğilimlidirler. İyi hatipler olarak kabul edilirler ve genellikle iyi yönetim ve liderlik becerilerine sahiptirler. Doğaları gereği rekabetçidirler ve zorluklardan hoşlanırlar. 

Kapha Dosha (Su Enerjisi) 

Kapha dosha, vücuda fiziksel form, yapı ve tüm parçalarının düzgün işleyişini sağlayan yapı ve yağlama enerjisidir. Kapha'nın vücuttaki ana konumu göğüs, boğaz, akciğerler, kafa, yağ dokuları, bağ dokuları ve tendonlardır. Eklemleri yağlamaya, enerji depolamaya ve dokulara hacim kazandırmaya yardımcı olurlar. Kapha insanları genellikle doğada sevgi dolu, rahat ve yavaş tempoludur. Merhametli ve yargılayıcı olmayan insanlardır ve zarif bir görünüme sahiplerdir. Kolay kolay sinirlenmezler ve doğaları gereği sahiplenici oldukları bilinirler. Bu nedenle eşyalara ve insanlara uzun süre tutunurlar. Genellikle para meselelerinde iyidirler ve iyi miktarda servete sahiplerdir. 

Kapha Vücut Tipi

Kapha insanları genellikle iyi gelişmiş vücutlar oluştururlar ancak aynı zamanda aşırı kilo taşımaya da meyillidirler. Göğüsleri geniştir, kalın deri tabakası ve iyi kas gelişimi nedeniyle damarları ve tendonları görünmez. Genellikle açık tenlidirler ve parlak, yağlı bir cilde sahiptirler. Saçları kalın, koyu ve dalgalı türdedir. Gözleri genellikle yoğun ve geniştir, siyah veya mavi gölgelidir. Düzenli bir iştahları vardır, yavaş sindirimleri nedeniyle daha az miktarda yiyecek tüketmeye meyillidirler. 

Kapha Zihin 

Kappa zihniyetine sahip insanlar genellikle sakindir ve kolay kolay sinirlenmezler. Bağışlayıcı ve barışçıl bir yapıya sahiptirler ve çevreleriyle uyum içindedirler. Ancak açgözlülük, bağlılık, kıskançlık ve sahiplenme özellikleri sergilerler. Yavaş bir kavrayışa sahip olsalar da bir şeyi anladıklarında bilgiler akıllarında uzun süre kalır. 

Doshalar için her ne kadar belli spesifik özelliklerle tanımlamalar yapılsa da burada asıl önem arz eden doshaların bizdeki oranları. Baskın olan niteliklerimiz hangi elementin bizde ne oranda olduğuyla ilgili ipucu veriyor bir nevi.

Her birimizin vücudunda üç doshanın da bulunduğunu belirtmiştik, bu üç dosha da çok aktiftir ve eylemlerdeki, yiyeceklerdeki, düşüncelerdeki ve aktivitelerdeki değişime tepki olarak sürekli değişkenlik gösterir. Örneğin; vücudumuza iyi davranmadığımızda, sağlıksız gıdalar tükettiğimizde veya uyku düzenimizi değiştirdiğimizde, haliyle bu durum fiziksel ve zihinsel dengesizliğe neden olacak. Bu dengeyi kurabilmek ve sağlığımızı korumak adına ise mevcut dosha durumumuzu doğum durumumuzla orantılı olarak yönetmeyi bilmek önemli. Böylece optimal sağlığımızı koruyabilecek, iyi ve dengeli bir yaşam sürdürebileceğiz…