Hamam, antik dönemlerde banyo kültüründeki yıkanmanın yanı sıra çeşitli aktivitelerin de yapıldığı bir sosyalleşme alanıydı.
Masaj, manikür, tedavi ve egzersiz alanı olarak da kullanılıyordu. Dolayısıyla, kültürel olarak günümüze kadar gelmesi ve SPA menülerinde yer alması pek de şaşırtıcı değil. Hamam kültürünün geçmişini, kullanım şekillerini ve SPA ile ilişkisini sizin için derledik.
Hamam, “yıkanma, arınma ve şifa bulmaya mahsus yer” olarak tanımlanır. Yaşamsal gereksinimlerimizden en temeli olan suyun sağlık amacıyla kullanımı, hamam ve kaplıca gibi su mekanlarının inşasına yol açmıştır. Her dönemde, toplumların dini ve kültürel inançları doğrultusunda mimarisi şekillenmiş ve sosyal yaşantıların bir parçası olmuştur. Antik Roma’da ortaya çıkan hamam kavramı, Avrupa’ya yayıldıkça medeniyetlere göre farklılıklar göstermeye başlamış ve Sümerler, Mısırlılar, Yunanlar ve Asyalıların kültürlerinde belirginleşmiştir.
Rahatlama ve arınma odaklı olan Fas Hamamı, Ortadoğu’dan günümüze kadar ulaşan en eski hamam kültürüdür. Günümüzde bile Fas’taki yerel halk haftada bir kez düzenli olarak hamama giderek oldukça uzun vakit geçirir ve eskiden gelen bakım ritüellerini uygular. Fas hamamı, buhar odaklı bir banyo ritüelini amaçlar. Buhar cildi yumuşatırken zihni rahatlatır ve gözenekleri derinlemesine temizler. Bakım ürünü olarak genellikle zeytinyağı ve okaliptus içerikli siyah sabun kullanılır, bir kese veya eldiven eşliğinde cilt arındırılır. Bu arınmanın ardından naneli Fas çayı ikram edilir.
Hamamlarda yüksek nemin neden olduğu terleme, metabolizma hareketlerini uyarır. Bu buhar banyosu alanı soyunma yeri, yıkanma yeri, soğukluk, hamam ve külhan olmak üzere 5 ayrı bölümden oluşur. Nemli sıcak alanların olumlu bir terapötik etkiye sahip olması çeşitli kültürlerde yüzyıllar boyunca gözlemlenmiştir. Modern tedavilerde de birçok hastalığın tedavisinde sıcak uygulamalar ve buhar kullanılıyor. Hamamların buhar banyosu özelliklerine sahip olmasının yanı sıra birçok geleneksel ve yeni uygulamayı barındırması onu özel kılıyor.
Eski Türk hamamları, işleyiş ve konsept olarak Türklerin kolektif toplum kültürünü yansıtır. İstanbul, 1500 yıl boyunca Osmanlı İmparatorluğu’nun ışıltılı başkenti olmadan önce, Konstantinopolis olarak Bizans ve Roma İmparatorluğu’nun bir parçasıydı. Bu durum, Osmanlı Devleti’ni Roma hamam kültürü ile tanıştırdı.
14. yüzyılda Mimar Sinan’ın inşa etmeye başladığı külliyelerde bulunan ilk Türk hamamları içerisinde kuşkusuz en meşhurları, Nurbanu Sultan’ın yaptırdığı Çemberlitaş Hamamı, Kılıç Ali Paşa Hamamı ve Cağaloğlu Hamamı’dır. Osmanlı toplumunda özellikle kadınların toplandığı, sohbetlerin ve eğlencelerin gerçekleştirildiği, sosyalleşilen ve güncel olaylardan haberdar olunan mekanlar olan hamamlar, sadece mimarisi ve yıkanma aktivitesi için değil, gelenekleri ile de önem taşır. Günümüzde Türkiye’de hamam denilince akla ilk gelen yer Ayasofya Hürrem Sultan Hamamı’dır.
Türk kültüründe hamam, Anadolu’dan Orta Asya’ya göç eden Türklerle birlikte o zamandan başlayan bir gelenek olan özel günlerin ve kutlamaların yapıldığı yer olarak da bilinir ve bu gelenekler günümüzde de devam ediyor. Uygulanan hamam ritüellerinden kuşkusuz en popüler olanları gelin ve damat hamamlarıdır ve uygulama şekilleri birbirinden farklıdır. Genel olarak kese, köpük uygulaması her iki tarafa da yapılırken gelin hamamında kına partisinden sonra bitki özlü nemlendiriciler ve vücut kil maskeleri uygulanır. Aromaterapi ve erguvan özü yağıyla masaj uygulaması, Hünkar Odası’ndan kalan bir gelenektir ve damat hamamında uygulanır.
SPA (Salus Per Aquam), suyun tedavi edici gücünü bütünsel olarak ele alan bakımların tümünü kapsar. Kozmetik, terapötik ve tedavi edici uygulamaları su ve sağlıkla birleştiren SPA, hamamda da uygulama alanı olarak karşımıza çıkıyor. Sıcak-soğuk su uygulaması, buhar banyosu, sıcak mermer taş üzerinde dinlenme, peeling, kese, köpük banyosu, esansiyel yağ ve bitki içerikleriyle uygulanan vücut bakımları, selülit, drenaj, rahatlatma ve tedavi amaçlı masajlar bu uygulamalara örnek gösterilebilir.
Peeling ve masaj bakımlarını bir arada sunarak organik içeriklerle uygulamayı içeren özel hamam ritüelleri de mevcut. Bu ritüeller bazı SPA merkezlerinin menülerinde imza bakımlar arasında yer alıyor. Six Senses Kaplankaya’nın menüsünde Wellness terapi kategorisinde sunduğu 75 dakikalık “Kaplankaya Signature Hammam” bakımı bunun en güzel örneklerindendir.
Keselenme ve yıkanma amacının çok daha ötesinde olan hamamlar zihinsel olarak rahatlamanıza, bedensel ve ruhsal olarak da arınmanıza yardımcı oluyor. Sosyalleşmek, eğlenmek ve dinginliğe ulaşmak için bu yazımızda bahsettiğimiz hamamları deneyimleyebilirsiniz. Bedeninize ve ruhunuza iyi gelecek önerilerimiz için Spatopia’yı takip etmeye devam edin.
Yedi çakra, varlığımızın enerji senfonisine özgünce hayat veren yedi enstrüman… Denge, canlılık ve...
Devamını OkuAyurveda, her birimizin parmak izi gibi eşsiz bir enerji dengesine sahip olduğunu savunan, bütünsel bir kadim...
Devamını OkuGençlik yıllarında güçlü bir ‘wellbeing’ duygusu...
Devamını Oku